Assalomu alaykum, qadrli do’stlar! Ayting-chi, sayt nima va u qanday tuzilgan?

Aytgancha, siz buni o’qiyotganda,boshqalar birjada allaqachon daromad olishmoqda. Siz bu yerda boshlashingiz mumkin!

Internet-resurs – bu ma’lum funktsiyalarni bajaradigan va kerakli tarkibiy qismlarga – manzil, domen nomi va tarkibni boshqarish tizimiga (CMS) ega bo’lgan tuzilgan ma’lumot miqdoridir. Tayyor bo’lmagan odam uchun ta’rif, yumshoq qilib aytganda, tushunarsizdir. Va bu yerda analoglar tiliga o’tish kerak.

Tasavvur qiling, butun Internet katta kutubxona, va har bir sayt alohida kitobdir. Har qanday kitob kutubxona katalogida o’ziga xos raqamga ega. Bundan tashqari, resursni noyob URL manzili (birlashtirilgan resurs ko’rsatkichi) orqali topish mumkin. U ikki qismdan iborat – ism va domen.

Ko’pgina hollarda portallarning nomlari ularning egalari tomonidan beriladi va bu holda tasavvur va amaliylikni mohirona uyg’unlashtirishga arziydi. Umuman manba yo’nalishini aks ettirishi kerak. Masalan, yirik savdo kompaniyasining sayti uchun jargon (tushunib bo’lmaydigan til) va ishbilarmon bo’lmagan uslub – prodambarahlo yoki sudapokupai -ni ishlatish noto’g’ri. Nomdan keyin nuqta va domen nomi keladi.

Resurs uchun domen uning geografik yoki tematik bog’liqligini belgilaydi. Xalqaro DNS tizimi (domen nomlari tizimi) har bir mamlakat uchun 2, 3 harf bilan belgilanishni o’rnatdi. Va endi .uz domeni bilan sayt ochishda har bir foydalanuvchi ushbu manbaning O’zbekistonga tegishli ekanligini biladi.

Quyida eng keng tarqalgan domenlarning jadvali:

Veb-resurslar omborlari (saytlar, portallar va boshqalar).

Shunday qilib, nom bilan allaqachon aniqlik mavjud. Va endi sayt nima deganiga javob berish oson bo’ladi. Va barcha portal ma’lumotlari qayerda saqlanadi? Bunday hajm va kechayu kunduz kirish uchun uy kompyuteri aniq mos kelmaydi.

Kutubxonaga qaytsak, undagi barcha kitoblar saqlanganligini eslaymiz. Xuddi shu tizim Internet-resurslar uchun odatiy hisoblanadi. URL manzil resurslar do’koni – hostingga yo’lni ko’rsatadi.

Har bir veb-sayt serverda (hosting) joylashgan bo’lib, u butun foydalanuvchilar uchun kunlik ishlashini va kirishini ta’minlaydi. Bunday serverlarning qimmatligi va ularga xizmat ko’rsatishning murakkabligi tufayli, disklarni ijaraga berish xizmatlarini ko’rsatadigan ko’plab kompaniyalar paydo bo’ldi.

Qanday qilib saytni o’zingiz yaratishingiz mumkinligi va CMS-larning qanday turlari mavjudligi, ularni targ’ib qilish va hokazolar haqida saytimizdagi maqolalarda batafsil ma’lumot berib boramiz.

Internet-brauzerlar

Brauzer yoki veb-brauzer – bu veb-sayt manziliga ega bo’lgan, unga yo’l topadigan va uni ekranda ko’rsatadigan shaxsiy kutubxonachidir. Bu veb-saytni ko’rish, sahifalarini yuklash va keyinchalik ularni qayta ishlash uchun mo’ljallangan maxsus dastur.

Barcha xilma-xillik orasida foydalanuvchilar soni bo’yicha eng mashhurlarini ajratib ko’rsatish kerak:

Shunday qilib, Internet-saytni qanday topish kerakligi, uning nomi nimani anglatishini va qayerdaligini bilib, siz eng qiziqarli qismga o’tishingiz mumkin – sayt nima ekanligini va u nimadan iboratligini aytib berish.

Veb-sayt tuzilishi

Aslida, sayt – bu keng ierarxik tizimga ega va bir sahifadan boshqasiga o’tish imkoniga ega bo’lgan sahifalar to’plami. Kitobda bo’lgani kabi, resurs tarkibga (sayt xaritasi) va bo’limlarga (sahifalarga) ega. Har bir sahifada manba nomi bilan bevosita bog’liq bo’lgan noyob URL mavjud.
Bunday sahifalar to’plami butun saytning tuzilishini tashkil qiladi. Onlayn do’kon xuddi shu tarzda ishlaydi.

Saytlar html kodlari – resursning barcha parametrlarini aniqlaydigan buyruqlar yordamida yaratiladi. Kamroq jiddiy veb-sayt yozish yoki har bir buyruqni html-da qo’l bilan yozish orqali onlayn-do’kon yaratish deyarli mumkin emas.

Maxsus CMS dasturlari (tarkibni boshqarish tizimlari) yordamga keladi.

Tarkib bu foydalanuvchi ko’radigan sayt tarkibidir. Odatda, kontent yozish matn muallifi tomonidan bajariladi.

Ushbu tizimlar sizga qulay interfeysdan foydalanib saytdan ma’lumotlarni tahrirlash, qo’shish yoki o’chirish imkonini beradi. Ko’pincha ushbu tizimlar resurs menejerlari tomonidan portal tuzilishiga tezkor o’zgartirishlar kiritish uchun ishlatiladi.

Shunday qilib, sayt nima degan savolga javob berib, shuni aytishimiz mumkin: disk maydonida (serverda) saqlanadigan va noyob manzilga (nom va domen) ega ma’lum ma’lumotlar (sahifalar) Internet-resurs deb nomlanishi mumkin.

Siz yarim kunlik ish masalasiga qiziqsangiz, Internetda pul ishlashning deyarli barcha usullarini tavsiflovchi maqolani ham o’qishingizni maslahat beramiz.